ارزیابی اختلال در خواندن و نوشتن (Dyslexia)

 

 

اهداف: تشخیص/برنامه ریزی

به یکسری اطلاعات زمینه ای نیاز داریم: 1. تاریخچه خانوادگی  2. تاریخچه رشدی و پزشکی

در تاریخچه گیری موارد زیر را بررسی می کنیم:

سابقه ی آسیب مغز و بررسی تاریخچه ی پزشکی (ضربه، تشنج)، تأخیر در گفتار و زبان، تعداد خواهر و برادر کودک، تحصیلات سایر اعضای خانواده چگونه است، بررسی عاطفی کودک، بحث آموزشی مدرسه، تغییر مدرسه کودک (آیا کودک مدرسه ی خود را تغییر داده است)، کودک میز چندم می نشیند، درس می خواند یا نه، بازی هایش چیست، بحث توارث، محرومیت های محیطی، نواقص حسی، رشد گفتار و زبان، ویژگی های رفتاری، بررسی چک لیست معلم، توانایی درک مطلب، رفتار و وضعیت تحصیلی و ...

 ارزیابی جنبه های عمومی :

1.                  ارزیابی هوش: وکسلر، ریون رنگی و گودیناف

2.                  ادراکات بینایی: فراستیک

3.                  آزمون حرکتی: آزمون اوزرتسکی، آزمون بندرگشتالت

4.                  آزمون زبانی Told

5.                  آزمون ITPA 

6.                   آزمون ادراک شنیداری: حافظه، تمیز شنیداری، توالی

 خاطر نشان می سازد که برای گردآوری نمونه ای از گفتار کودک، شیوه های توصیف تصاویر، صحبت در مورد اسباب بازی ها و یا پاسخ به وارسی ها و سؤال های مصاحبه کننده، بیش از سایر روش ها توصیه می شوند. زمینه ای که نمونه های زبان در آن جمع آوری می گردند نیز دارای اهمیت است، زیرا کودک در محیط های مختلف به یکسان صحبت نمی کند.

آزمون های تخصصی خواندن: رسمی، غیر رسمی، مشاهده 

 رسمی:

 1.                  آزمون آگاهی واجشناختی: تصویری یا شنیداری انجام می شود. برای اینکه حافظه دخالتی در آزمون نکند، بهتر است از تصویر استفاده کنیم. آگاهی واجشناختی عبارتست از توانایی تشخیص و دستکاری ساختمان و سازه های یک گفته، بدون توسل و تکیه بر معنای جمله. برای یادگیری خط الفبایی و خواندن و نوشتن لازم است. که شامل موارد زیر است:

1.آگاهی هجایی: آگاهی درون هجایی و آگاهی واجی. بهتر است تصویر کلمه ای که می خواهد بخش کند، جلویش باشد. در آگاهی هجایی بهتر است ترکیب هجایی هم تست شود. مثل:

( صن + د + لی )

آگاهی هجایی: تقطیع و ترکیب هجا

آگاهی درون هجایی: تشخیص تجانس: اول کلمات مثل هم هستند. تشخیص قافیه: آخر کلمات مثل هم هستند.

آگاهی واجی: ترکیب واجی، شناسایی کلمات دارای واج آغازین یکسان، شناسایی کلمات دارای واج پایانی یکسان، تقطیع واجی (صدا کشی)، نامیدن و حذف واج پایانی، حذف واج میانی، نامیدن و حذف واج آغازین .

نحوه ی اجرای آزمون :

برای هر خرده آزمون 2 تا 3 کلمه راهنما استفاده میشود. امتیاز 1  برای پاسخ صحیح و صفر برای پاسخ غلط در نظر گرفته می شود. در مجموع آزمون یک ساعت طول می کشد و هر خرده آزمون دارای 10  سؤال است.

 گروه های سنی:

11/4-4  خرده آزمون های 1 تا 4

11/5-5 خرده آزمون های 2 تا 6

11/6-6 خرده آزمون های 2 تا 8

11/7-7 خرده آزمون های 1 تا 5

 آزمون های خواندن: مشاهده

1. Schonell   Groded   Word  Reading Ttest.

2 . From The Brithish    Word   Reading

3. آزمون خواندن Neal

آزمون خواندن NEAL: از (13-4) سالگی، 2 بخش دارد: متن های خواندن، آزمون های تکمیلی

 متن خواندن: 6 متن از ساده به پیچیده، هر متن تعداد مشخصی کلمه دارد، متن اول 26 کلمه و متن آخر 139 کلمه دارد. به ازای خطاها نمره کم می شود و به ازای پاسخ درست نمره داده می شود، برای مکث ها و خطاهای در جازدن که زمانبر نباشد، نمره کم نمی شود. برای هر متن، سؤال درک مطلب پرسیده می شود و نمره ی 1 برای هر پاسخ صحیح در نطر گرفته شده است. اگر در متن اول تعداد خطاها بیش از 12 باشد، متن دوم داده نمی شود .

آزمون تکمیلی Neal  :

1.                  املا نویسی

2.                تشخیص ابتدا و انتهای کلمه  ← 5 تصویر جلوی کودک ← باید 2 تصویر با صدای اول و آخر مشابه را مشخص کند.

3.              تشخیص صدای حروف الفبا  ← تبدیل به واج کند ← تعداد کثیری از حروف الفبا با شکل نوشتاری کوچک و بزرگ  .

4.                تمیز شنیداری ترکیب واج ها .

 آزمون خواندن : (Durell  Analysis  Of Reading Ability ):

 خواند شفاهی، خواندن بی صدا، درک مطلب شنیده شده، املاء آوایی کلمات، حافظه بینایی کلمات، تشخیص صدا در کلمات برای پیش دبستانی، 8 متن داستانی از ساده به پیچیده.

حافظه در دو بخش:

1.                  مقدماتی : 20 کلمه از طریق  تاچیستوسکوپ ارائه می شود. از بین کلمات مشابه و هدف دور کلمه ای که دیده است، خط می کشد.

2.                  میانی: بعد از دیدن  باید آنچه را دیده،  بنویسد. یکسری کلمه داده می شود که کلمه هدف گفته می شود. دور کلمه ای که صدای اولش با صدای کلمه ی هدف مشابه است خط بکشد. ( سیب، کتاب، موز و ... ) ← کلمه گفته شده موش.

 آزمون های غیر رسمی خواندن :

 برای هر یک از سال های تحصیلی متن 100 کلمه ای (متنی که 75% از کودکان آن کلاس به راحتی آن را بخوانند) + 4 سؤال مربوط به متن

نتایج : بر اساس این آزمون ها ما 3 سطح داریم :

 ·                    98% بخواند + 4  سؤال جواب دهد  ← سطح مستقل

·                    95% بخواند + 3  سؤال جواب دهد ← سطح آزمایشی

·                    کمتر از 95% + 1  سؤال جدا جواب دهد  ← سطح ناتوان

 آزمون غیر رسمی خواندن کلمه :

برای هر سطح ( هر مقطع تحصیلی ) ← 10 کلمه   

در هر سطح 1 خطا: قبول         2 خطا: آزمایشی      3 خطا: ناتوان

آزمون های رسمی هجی کردن:

1.                   Frith Speling Test

2.                  Wernon graded word speling

ارزیابی هجی کردن (Frith): در کلاس اولی ها بهتر است ارزیابی را از نامیدن حروف شروع کنیم.

 1.                  تحلیل صدای گفتاری: می گوییم این چیه (س) ← ..... بگو ← اول کلمه معلوم است .

2.                  برگرداندن واج به نویسه.

3.                  نویسه ها به طور قراردادی، صحیح انتخاب شوند.

(ما می توانیم ارزیابی را از سطح پایین به بالا یا از بالا به پایین تست کنیم).

آزمون غیر رسمی هجی کردن:

1.                  کپی کردن

2.                  دیکته از سطح حروف، هجا، کلمات جمله .

3.                  نوشتن آزاد: (20 – 15) دقیقه ← 1 تا 2 خطا بنویسد، مشکل جدی دارد.

4.                  حرکات اضافی.

5.                  مقاله نوشتن با بیان.

6.                   خوانا بودن.

 تحلیل خطاها: 1 . Auditory           2 . Visual  

 مشاهده ی  رفتاری :

والر و پلوک یک راهنمای مفید برای این نوع تشخیص فراهم آوردند. در کل اگر پاسخ به 3 تا یا بیشتر از سؤالات زیر بله باشد،  به تحقیقات بیشتری نیازمند است. 

1.                  آیا در بیان نظرات خود در کاغذ مشکل دارد و یا گاهی در هجی کردن و دستخط، ارائه نامرتب و ضعیفی دارد؟

2.                  مقاوم به نظر می رسد و به زمان اضافی برای انجام کارهای نوشتاری نیاز دارد؟

3.                  مشکلات غیر منتظره ای در خواندن یا ریاضیات دارد؟

4.                  مشکلاتی در سازمان بندی زمان و فضا دارد؟

5.               مشکلاتی در موقعیت هایی که حافظه را درگیر می کند، مثل آوردن تجهیزات در زمان درست، به خاطر آوردن دستورالعمل های گفتاری، به خاطر آوردن شماره تلفن و ... دارد؟

6.           رفتارهای نامناسبی را برای اجتناب از موقعیت های کلامی که در آن مشکلات یادگیری ممکن است آشکار شود ، بکار می برد؟

7.                  غالباًٌ نگران و حواس پرت بنظر می رسد؟

8.             از کودکتان (دختر / پسر) سؤال کنید، آیا مشکلی در کپی کردن آنچه که معلمش روی تخته می نویسد دارد؟   1.  بله        2. خیر 

 سؤالات پزشکی در مورد کودک با اختلال Dyslexia:

1.                  آیا تولد کودک شما به هر نحوی غیر معمول بود؟ (مثلاً نابالغ یا بدون اکسیژن)؟   1.  بله    2. خیر 

2.                   وزن کودک شما هنگام تولد چقدر بود؟

3.                 آیا در تاریخچه ی پزشکی کودک شما چیز غیر طبیعی وجود دارد ؟   1.  بله        2.  خیر

4.                  آیا کودک شما اخیراً تست بینایی داده است؟   1. بله     2. خیر

5.                  آیا در کودک  شما مشکل بینایی وجود دارد؟  1. بله   2. خیر

 سؤالاتی در مورد مدرسه کودک با اختلال Dyslexia:

1.                  آیا کودک شما در بلند خواندن مشکل دارد؟  1. بله         2.   خیر 

2.                  آیا کودک شما در هجی کردن مشکل دارد؟   1. بله        2. خیر

3.                  آیا کودک شما در کار کردن با اعداد مشکل دارد؟  1. بله        2. خیر  

4.                 آیا کودک شما در انجام دادن 2 دستورالعمل حالت گیجی دارد؟ 1. بله   2. خیر  

5.                  رفتار کودک شما در خواندن چطور می باشد؟                1. ناخوشایند     2. طبیعی   3. لذت بخش

6.                   رفتار  کودک شما در هجی کردن چگونه است؟           1. ناخوشایند     2. طبیعی   3. لذت بخش

7.                  رفتار کودک شما در آموزش های جسمی چگونه است؟  1. ناخوشایند     2. طبیعی   3. لذت بخش

سؤالاتی درمورد راست و چپ برتر بودن کودک با اختلال Dyslexia:

1.                  آیا کودک شما چپ دست است یا راست دست؟

 1. چپ دست     2. راست دست   3. معلوم نیست چپ دست است یا راست دست

2.                  آیا فرد دیگری در خانواده چپ دست است؟ چه کسی است؟

3.                  به من نشان بده با کدام پایت توپ را شوت می کنی؟