زبان پریشی زیرقشری
زبانپریشی زیرقشری
در سالهای اخیر به نقش ساختارهای ساب کورتیکال در فرایند زبان پی برده شده است. همچنین در سالهای اخیر افزایش گزارش موارد آفازی ناشی از مناطق ساب کورتیکال را شاهد هستیم. در واقع یک توافق همگانی در مورد نقش ساختارهای ساب کورتیکال در زبان در حال شکل گیری است. روشهای عصب- رادیولوژی جدید مثل سی تی اسکن و ام آر آی در شناسایی ضایعات ناشی از مناطق جسم مخطط و تالاموس ما را کمک کرده اند. مطالعاتی که نقش ساب کورتیکال را در زبان تایید می کنند از مطالعات ضایعات عروقی مغز در نواحی تالاموس و جسم مخطط که ارتباط با نقایص گفتاری و زبانی داشتند به دست آمده است.
انواع آفازی های زیر قشری
آفازی های زیر قشری به دو نوع عمده آفازی زیر قشری تالاموسی و آفازی غیرتالاموسی یا مخطط تقسیم می شوند. ویژگی های مشترک این نوع از زبان پریشی شامل موارد زیر میباشد :
· در ابتدا موتیسم وجود دارد
· گفتار کند ، پراکنده همراه با آواسازی ضعیف ، تولید بدون آهنگ ، بدون وضوح
· پارافازی شدید در مقابل تکرار بهنجار
آفازی زیر قشری تالاموسی
در سال 1968 یک نوع از آفازی بر اساس آسیب به پولوینار (هسته بالشتک) تالاموس که به نواحی قشری گسترش یافته بود معرفی گردید . این نوع از آفازی زیر قشری که نادر هم می باشد در اثر آسیب به ناحیه تالاموس مغز ایجاد می شود. آفازی زیر قشری تالاموسی با استفاده از سی تی اسکن (که خونریزی های عمیق را بهتر نشان می دهد) و ام آر آی تشخیص داده می شود. تمام اختلالات زبانی در آفازی زیر قشری تالاموسی موقتی می باشد. این نوع از آفازی پیش آگهی خوبی داشته و بهبودی اولیه بعد از چند روز تا چند هفته رخ داده و بعد از چند ماه به بهبودی پایدار می رسد.
ویژگی های آفازی زیر قشری تالاموسی شامل موارد زیر می باشد:
§ همی پلژی
§ فقدان حس در نیمه بدن
§ نقص میدان بینایی راست
§ موتیسم
§ گفتاری نامفهوم همراه با پارافازی
§ آنومی شدید ( اما متفاوت از سندرم های روان )
§ توانایی درک نسبتا خوب
§ توانایی تکرار گاهی خوب وگاهی بد (غیر قابل پیش بینی)
§ خواندن ونوشتن ناهنجار ( اما نه به شدت آفازی های خلفی)
آفازی زیرقشری غیرتالاموسی (مخططی)
این نوع از آفازی زیر قشری که نادر هم می باشد در اثر هماتوم داخل مغزی در عمق نیمکره چپ ولی جلوی تالاموس یعنی آسیب به منطقه پوتامن ، هسته دم دار ، وگلوبوس پالیدوس چپ ایجاد می شود. آفازی زیرقشری غیرتالاموسی ابتدا علائمی چون سردرد و خواب آلودگی دارد و پس از بهبودی می توان ارزیابی زبانی انجام داد.
کروسون[1]، والش[2] و پاپاگانو[3] افرادی هستند که در این زمینه فعالیت داشته و صاحب نظر هستند. پرسش اساسی این است که نقش عقده های قاعده ای در زبان چیست؟ آیا نقش تنظیمی و یا نقش پیمانهای دارند؟ در واقع اطلاعات ما در این زمینه هنوز اندک است. روشهای جراحی مثل پالیدوتومی و تالیدوتومی به گسترش اطلاعات در این زمینه کمک می کند . در مورد روشهای جراحی که روی بعضی از ویژگی های بیماران پارکینسون انجام شده نتایج زیر به دست آمده است که ویژگی های لرزش ،سفتی، اختلال وضعیت و اختلال راه رفتن با جراحی ناحیه تالاموس بهتر شده و دارو توانسته حرکات غیر ارادی آنها را کم کند ولی موارد نقایص شناختی، موارد روانپزشکی و نقایص اتونومیک به درمان جراحی جواب نداده است.
ضایعات در عقده های قاعده ای خود را در مواردی که تعدد پاسخ وجود دارد (یعنی آزادی بیشتری برای پاسخهای متنوع داریم) بیشتر خود را نشان می دهد. ضایعات گلوبوس پالیدوس ممکن است توانایی فرمول سازی در زبان واگرا(زبان پیچیده) را تحت تاثیر قرار دهد.کروسون میگوید که ضایعه به گلوبوس پالیدوس می تواند منجر به تولید گفته های نا مربوط در نتیجه مهار نشدن و بیش فعالی تالاموس و منطقه جلویی زبان باشد.
عملکرد عقده های قاعده ای می تواند شامل موارد زیر باشد:
· نحو رفتار های غریزی (به معنای تنظیم توالی و روابط پهلو به پهلوی عناصر رفتار)
· تنظیم رفتارهای آموخته
همچنین مشخص شده است که تنظیم توالی در انسان بر عهده ی عقده های قاعده ای می باشد. روشهای کمتر تهاجمی نشان داده که عقده های قاعده ای در تنظیم توالی حرکات و سرعت حرکات وکنترل حرکتی دست در انسان نقش دارد. نقایص توالی حرکتی یکی از علایم بیماری پارکینسون است.
طبق نتایجی که از مطالعات الدریج و شاگردانش حاصل شده عقده های قاعده ای در فاز آمادگی فعالیت برای جنبش، شاید سوئیچ کردن بین اجزای متوالی حرکات نقش دارد. عقده های قاعده ای بیشتر در زمان بندی حرکات و نه جنبه فضایی آن نقش دارد.
مطالعات در میمونها در مورد توالی فضایی از این قضیه حمایت می کند. توالی به فعالیت نواحی زیادی شامل کورتکس پری فرونتال، ناحیه پیش حرکتی،هسته های کودیت و دیگر ساختار های عقده های قاعده ای مرتبط است.
ویژگی های آفازی زیرقشری غیرتالاموسی (مخططی) شامل موارد زیر میباشد:
· همی پلژی کامل + درجاتی از فقدان حس
· موتیسم
· گفتار با آواسازی ضعیف ، دیزآرتریک ، سرعت کند ، دارای عبارات کوتاه و ناروان
ارزیابی و درمان آفازی زیر قشری
ارزیابی و درمان آفازی زیر قشری همانند سایر آفازیهای دیگر می باشد. در برخی مقالات مرتبط با آفازی زیر قشری به روشهای زیر جهت ارزیابی این نوع آفازی اشاره شده است:
در درمان هم به روش های زیر اشاره شده است:
· Visual Action Therapy(VAT)
· کنترل ارادی گفتههای غیر ارادی (VCIU)
